ಷೋಡಶೋSಧ್ಯಾಯಃ
ಸೂತ ಉವಾಚ--
ತತಃ ಪರೀಕ್ಷಿದ್ದ್ವಿಜವರ್ಯಶಿಕ್ಷಯಾ
ಮಹೀಂ ಮಹಾಭಾಗವತಃ ಶಶಾಸ ಹ ।
ಯಥಾ ಹಿ ಸೂತ್ಯಾಮಭಿಜಾತಕೋವಿದಾಃ
ಸಮಾದಿಶನ್ವಿಪ್ರ ಮಹದ್ಗುಣಸ್ತಥಾ ॥೧॥
ಸ ಉತ್ತರಸ್ಯ ತನಯಾಮುಪಯೇಮ
ಇರಾವತೀಮ್ ।
ಜನಮೇಜಯಾದೀಂಶ್ಚತುರಸ್ತಸ್ಯಾಮುತ್ಪಾದಯತ್
ಸುತಾನ್ ॥೨॥
ಆಜಹಾರಾಶ್ವಮೇಧಾಂಸ್ತ್ರೀನ್
ಗಂಗಾಯಾಂ ಭೂರಿದಕ್ಷಿಣಾನ್ ।
ಶಾರದ್ವತಂ ಗುರುಂ ಕೃತ್ವಾ
ದೇವಾ ಯತ್ರಾಕ್ಷಿಗೋಚರಾಃ ॥೩॥
ನಿಜಗ್ರಾಹೌಜಸಾ ಧೀರಃ
ಕಲಿಂ ದಿಗ್ವಿಜಯೇ ಕ್ವಚಿತ್ ।
ನೃಪಲಿಂಗಧರಂ ಶೂದ್ರಂ
ಘ್ನಂತಂ ಗೋಮಿಥುನಂ ಪದಾ ॥೪॥
ಶೌನಕ ಉವಾಚ--
ಕಸ್ಯ ಹೇತೋರ್ನಿಜಗ್ರಾಹ
ಕಲಿಂ ದಿಗ್ವಿಜಯೇ ನೃಪಃ ।
ನೃದೇವಚಿಹ್ನಧೃಕ್
ಶೂದ್ರಃ ಕೋSಸೌ ಗಾಂ ಯಃ ಪದಾSಹನತ್ ॥೫॥
ತತ್ಕ ಕಥ್ಯತಾಂ ಮಹಾಭಾಗ
ಯದಿ ವಿಷ್ಣುಕಥಾಶ್ರಯಮ್ ।
ಅಥ ವಾSಸ್ಯ ಪದಾಂಭೋಜ ಮಕರಂದಲಿಹಾಂ ಸತಾಮ್ ॥೬॥
ಕಿಮನ್ಯೈರಸದಾಲಾಪೈರಾಯುಷೋ ಯದಸದ್ ವ್ಯಯಃ ।
ಕ್ಷುದ್ರಾಯುಷಾಂ ನೃಣಾಮಂಗ ಮರ್ತ್ಯಾನಾಮೃತಮಿಚ್ಛತಾಮ್ ॥೭॥
ಇಹೋಪಹೂತೋ ಭಗವಾನ್
ಮೃತ್ಯುಃ ಶಾಮಿತ್ರಕರ್ಮಣಿ ।
ನ ಕಶ್ಚಿನ್
ಮ್ರಿಯತೇ ತಾವದ್ ಯಾವದಾಸ್ತ ಇಹಾಂತಕಃ ॥೮॥
ಏತದರ್ಥಂ ಹಿ ಭಗವಾನಾಹೂತಃ
ಪರಮರ್ಷಿಭಿಃ ।
ಅಹೋ ನೃಲೋಕೇ ಪೀಯೇತ
ಹರಿಲೀಲಾಮೃತಂ ವಚಃ ॥೯॥
ಮಂದಸ್ಯ ಮಂದಪ್ರಜ್ಞಸ್ಯ
ಪ್ರಾಯೋ ಮಂದಾಯುಷಶ್ಚ ವೈ ।
ನಿದ್ರಯಾ ಹ್ರಿಯತೇ ನಕ್ತಂ
ದಿವಾ ಚಾಪ್ಯರ್ಥಕರ್ಮಭಿಃ ॥೧೦॥
ಸೂತ ಉವಾಚ--
ಯದಾ ಪರೀಕ್ಷಿತ್
ಕುರುರುಜಾಂಗಲೇ ವಸಣ್ ಕಲಿಂ ಪ್ರವಿಷ್ಟಂ ನಿಜಚಕ್ರವರ್ತಿತೇ ।
ನಿಶಮ್ಯ ವಾರ್ತಾಮನತಿಪ್ರಿಯಾಂ
ತತಃ ಶರಾಸನಂ ಸಂಯುಗರೋಚಿರಾದದೇ ॥೧೧॥
ಸ್ವಲಂಕೃತಂ ಶ್ಯಾಮತುರಂಗಯೋಜಿತಂ
ರಥಂ ಮೃಗೇಂದ್ರಧ್ವಜಮಾಸ್ಥಿತಃ ಪುರಾತ್ ।
ವೃತೋ ರಥಾಶ್ವದ್ವಿಪಪತ್ತಿಯುಕ್ತಯಾ
ಸ್ವಸೇನಯಾ ದಿಗ್ವಿಜಯಾಯ ನಿರ್ಗತಃ ॥೧೨॥
ಭದ್ರಾಶ್ವಂ ಕೇತುಮಾಲಂ
ಚ ಭಾರತಂ ಚೋತ್ತರಾನ್ ಕುರೂನ್ ।
ಕಿಂಪುರುಷಾದೀನಿ ಸರ್ವಾಣಿ
ವಿಜಿತ್ಯ ಜಗೃಹೇ ಬಲಿಮ್ ॥೧೩॥
ತತ್ರ ತತ್ರೋಪಶೃಣ್ವಾನಃ
ಸ್ವಪೂರ್ವೇಷಾಂ ಮಹಾತ್ಮನಾಮ್ ।
ಪ್ರಗೀಯಮಾನಂ ಪುರತಃ
ಕೃಷ್ಣಮಾಹಾತ್ಮ್ಯಸೂಚನಮ್ ॥೧೪॥
ಆತ್ಮಾನಂ ಚ ಪರಿತ್ರಾತಮಶ್ವತ್ಥಾಮ್ನೋSಸ್ತ್ರತೇಜಸಃ ।
ಸ್ನೇಹಂ ಚ ವೃಷ್ಣಿಪಾರ್ಥಾನಾಂ
ತೇಷಾಂ ಭಕ್ತಿಂ ಚ ಕೇಶವೇ ॥೧೫॥
ತೇಭ್ಯಃ ಪರಮಸಂತುಷ್ಟಃ
ಪ್ರೀತ್ಯುಜ್ಜೃಂಭಿತಲೋಚನಃ ।
ಮಹಾಧನಾನಿ ವಾಸಾಂಸಿ
ದದೌ ಹಾರಾನ್ ಮಹಾಮನಾಃ ॥೧೬॥
ಸಾರಥ್ಯಪಾರ್ಷದಸೇವನಸಖ್ಯದೌತ್ಯ ವೀರಾಸನಾನುಗಮನಸ್ತವನಪ್ರಣಾಮೈಃ ।
ಸ್ನಿಗ್ಧೇಷು ಪಾಂಡುಷು
ಜಗತ್ಪ್ರಣತಸ್ಯ ವಿಷ್ಣೋಃ ಭಕ್ತಿಂ ಕರೋತಿ ನೃಪತಿಶ್ಚರಣಾರವಿಂದೇ ॥೧೭॥
ತಸ್ಯೈವಂ ವರ್ತಮಾನಸ್ಯ
ಪೂರ್ವೇಷಾಂ ವೃತ್ತಮನ್ವಹಮ್ ।
ನಾತಿದೂರೇ ಕಿಲಾಶ್ಚರ್ಯಂ
ಯದಾಸೀತ್ ತನ್ನಿಬೋಧ ಮೇ ॥೧೮॥
ಧರ್ಮಃ ಪದೈಕೇನ ಚರನ್
ವಿಚ್ಛಾಯಾಮುಪಲಭ್ಯ ಗಾಮ್ ।
ಪೃಚ್ಛತಿ ಸ್ಮಾಶ್ರುವದನಾಂ
ವಿವತ್ಸಾಮಿವ ಮಾತರಮ್ ॥೧೯॥
ಧರ್ಮ ಉವಾಚ--
ಕಚ್ಚಿದ್ ಭದ್ರೇSನಾಮಯಮಾತ್ಮನಸ್ತೇ ವಿಚ್ಛಾಯಾSಸಿ ಮ್ಲಾಯತಾ
ಯನ್ಮುಖೇನ ।
ಆಲಕ್ಷಯೇ ಭವತೀಮಂತರಾಧಿಂ
ದೂರೇಬಂಧುಂ ಕಂಚನ ಶೋಚಸೀವ ॥೨೦॥
ಪಾದೈರ್ನ್ಯೂನಂ ಶೋಚಸಿ
ಮೈಕಪಾದ ಮುತಾತ್ಮಾನಂ ವೃಷಳೈರ್ಭೋಕ್ಷ್ಯಮಾಣಮ್ ।
ಆಥೋ ಸುರಾದೀನ್
ಹೃತಯಜ್ಞಭಾಗಾನ್ ಪ್ರಜಾ ಉತ ಸ್ವಿನ್ಮಘವತ್ಯವರ್ಷತಿ ॥೨೧॥
ಅರಕ್ಷ್ಯಮಾಣಾಃ ಸ್ತ್ರಿಯ
ಉರ್ವಿ ಬಾಲಾಂಛೊಚಸ್ಯಥೋ ಪುರುಷಾದೈರಿವಾರ್ತಾನ್ ।
ವಾಚಂ ದೇವೀಂ ಬ್ರಹ್ಮಕುಲೇ
ಕುಕರ್ಮಣ್ಯಬ್ರಹ್ಮಣ್ಯೇ ರಾಜಕುಲೇ ಕುಲಾಗ್ರ್ಯಾಮ್ ॥೨೨॥
ಕಿಂ ಕ್ಷತ್ರಬಂಧೂನ್ ಕಲಿನೋಪಸೃಷ್ಟಾನ್ ರಾಷ್ಟ್ರಾಣಿ ವಾ ತೈರವರೋಪಿತಾನಿ ।
ಇತಸ್ತತೋ ವಾSಶನಪಾನವಾಸ ಸ್ನಾನವ್ಯವಾಯೋತ್ಸುಕಜೀವಲೋಕಮ್ ॥೨೩॥
ಯದ್ವಾSಥ ತೇ ಭೂರಿಭರಾವತಾರ ಕೃತಾವತಾರಸ್ಯ ಹರೇರ್ಧರಿತ್ರಿ ।
ಅಂತರ್ಹಿತಸ್ಯ ಸ್ಮರತೀ
ವಿಸೃಷ್ಟಾ ಕರ್ಮಾಣಿ ನಿರ್ವಾಣವಿಲಂಬಿತಾನಿ ॥೨೪॥
ಇದಂ ಮಮಾಚಕ್ಷ್ವ ತವಾಧಿಮೂಲಂ
ವಸುಂಧರೇ ಯೇನ ವಿಕರ್ಶಿತಾSಸಿ ।
ಕಾಲೇನ ವಾ ತೇ ಬಲಿನಾSವಲೀಢಂ ಸುರಾರ್ಚಿತಂ ಕಿಂ ಪ್ರಭುಣಾSದ್ಯ ಸೌಭಗಮ್
॥೨೫॥
ಧರೋವಾಚ--
ಭವಾನ್ ಹಿ ವೇದ ತತ್
ಸರ್ವಂ ಯನ್ಮಾಂ ಧರ್ಮಾನುಪೃಚ್ಛಸಿ ।
ಚತುರ್ಭಿರ್ವರ್ತಸೇ ಯೇನ
ಪಾದೈರ್ಲೋಕಸುಖಾವಹೈಃ ॥೨೬॥
ಸತ್ಯಂ ಶೌಚಂ ದಯಾ
ದಾನಂ ತ್ಯಾಗಃ ಸಂತೋಷ ಆರ್ಜವಮ್ ।
ಶಮೋ ದಮಸ್ತಪಃ ಸಾಮ್ಯಂ
ತಿತಿಕ್ಷೋಪರತಿಃ ಶ್ರುತಮ್ ॥೨೭॥
ಜ್ಞಾನಂ ವಿರಕ್ತಿರೈಶ್ವರ್ಯಂ
ಶೌರ್ಯಂ ತೇಜೋ ಧೃತಿಃ ಸ್ಮೃತಿಃ ।
ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯಂ ಕೌಶಲಂ
ಕಾಂತಿಃ ಸೌಭಗಂ ಮಾರ್ದವಂ ಕ್ಷಮಾ ॥೨೮॥
ಪ್ರಾಗಲ್ಭ್ಯಂ ಪ್ರಶ್ರಯಃ ಶೀಲಂ ಸಹ ಓಜೋ ಬಲಂ ಭಗಃ ।
ಗಾಂಭೀರ್ಯಂ ಸ್ಥೈರ್ಯಮಾಸ್ತಿಕ್ಯಂ ಕೀರ್ತಿರ್ಮಾನೋSನಹಂಕೃತಿಃ ॥೨೯॥
ಇಮೇ ಚಾನ್ಯೇ ಚ ಭಗವನ್
ನಿತ್ಯಾ ಯತ್ರ ಮಹಾಗುಣಾಃ ।
ಪ್ರಾರ್ಥ್ಯಾ ಮಹತ್ತ್ವಮಿಚ್ಛದ್ಭಿಃ
ನ ಚ ಯಾಂತಿ ಸ್ಮ ಕರ್ಹಿಚಿತ್ ॥೩೦॥
ತೇನಾಹಂ ಗುಣಪಾತ್ರೇಣ
ಶ್ರೀನಿವಾಸೇನ ಸಾಂಪ್ರತಮ್ ।
ಶೋಚಾಮಿ ರಹಿತಂ ಲೋಕಂ
ಪಾಪ್ಮನಾ ಕಲಿನೇಕ್ಷಿತಮ್ ॥೩೧॥
ಆತ್ಮಾನಂ ಚಾನುಶೋಚಾಮಿ
ಭವಂತಂ ಚಾಮರೋತ್ತಮ ।
ದೇವಾನ್ ಋಷೀನ್
ಪಿತೃನ್ ಸಾಧೂನ್ ಸರ್ವಾನ್ ವರ್ಣಾಂಸ್ತಥಾಶ್ರಮಾನ್ ॥೩೨॥
ಬ್ರಹ್ಮಾದಯೋ ಬಹುತಿಥಂ
ಯದಪಾಂಗಮೋಕ್ಷ ಕಾಮಾ ಯಥೋಕ್ತವಿಧಿನಾ ಭಗವತ್ ಪ್ರಪನ್ನಾಃ ।
ಸಾ ಶ್ರೀಃ ಸ್ವವಾಸಮರವಿಂದವನಂ
ವಿಹಾಯ ಯತ್ಪಾದಸೌಭಗಮಲಂ ಭಜತೇSನುರಕ್ತಾ ॥೩೩॥
ತಸ್ಯಾಹಮಬ್ಜಕುಲಿಶಾಂಕುಶಕೇತುಕೇತೈಃ
ಶ್ರೀಮತ್ಪದೈರ್ಭಗವತಃ ಸಮಲಂಕೃತಾಂಗೀ ।
ತ್ರೀನತ್ಯರೋಚಮುಪಲಬ್ದ
ತಪೋ ವಿಭೂತಿರ್ಲೋಕಾನ್ ಸ ಮಾಂ ವ್ಯಸೃಜದುತ್ ಸ್ಮಯತೀಂ ತದಂತೇ ॥೩೪॥
ಯೋ ವೈ ಮಮಾತಿಭರಮಾಸುರವಂಶರಾಜ್ಞಾಮಕ್ಷೋಹಿಣೀಶತಮಪಾನುದದಾತ್ಮತಂತ್ರಃ ।
ತ್ವಾಂ ದುಃಸ್ಥಮೂನಪದಮಾತ್ಮನಿ
ಪೌರುಷೇಣ ಸಂಪಾದಯನ್ ಯದುಷು ರಮ್ಯಮಬಿಭ್ರದಂಗಮ್ ॥೩೫॥
ಕಾ ವಾ ಸಹೇತ ವಿರಹಂ
ಪುರುಷೋತ್ತಮಸ್ಯ ಪ್ರೇಮಾವಲೋಕರುಚಿರಸ್ಮಿತವಲ್ಗುಜಲ್ಪೈಃ ।
ಸ್ಥೈರ್ಯಂ ಸಮಾನಮಹರನ್ಮಧುಮಾನಿನೀನಾಂ ರೋಮೋತ್ಸವೋ ಮಮ ಯದಂಘ್ರಿವಿಟಂಕಿತಾಯಾಃ
॥೩೬॥
ತಯೋರೇವಂ ಕಥಯತೋಃ ಪೃಥಿವೀಧರ್ಮಯೋಸ್ತದಾ ।
ಪರೀಕ್ಷಿನ್ನಾಮ ರಾಜರ್ಷಿಃ ಪ್ರಾಪ್ತಃ ಪ್ರಾಚೀಂ ಸರಸ್ವತೀಮ್
॥೩೭॥
॥ ಇತಿ ಶ್ರೀಮದ್ಭಾಗವತೇ ಮಹಾಪುರಾಣೇ
ಪ್ರಥಮಸ್ಕಂಧೇ ಷೋಡಶೋSಧ್ಯಾಯಃ ॥
ಭಾಗವತ ಮಹಾಪುರಾಣದ
ಮೊದಲ ಸ್ಕಂಧದ ಹದಿನಾರನೇ ಅಧ್ಯಾಯ ಮುಗಿಯಿತು.
*********
